KEDİLERDE VE KÖPEKLERDE PİRE SORUNU VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
🔸Pireler, hayvan kanıyla beslenen küçük kanatsız böceklerdir. Rahatsız edici olmanın yanı sıra, hastalıkları bulaştırabilir ve alerji veya kansızlığa neden olabilirler. Dünya çapinda yaklaşık 22 bin çeşit pire türü vardır.İki yaygın pire türü,
🔹Kedi piresi ( Ctenocephalides felis ) ve köpek piresidir ( Ctenocephalides canis ).
Ancak hem köpeklerde hem de kedilerde bulunan pirelerin çoğu kedi pireleridir.
Pireler diğer hayvanlarda ve insanlarda ciddi tahrişe neden olur. Ayrıca tenya enfeksiyonları ve tifüs benzeri riketsiya da dahil olmak üzere çok çeşitli hastalıkları bulaştırırlar .
1-) PİRELERİN YAŞAM DÖNGÜLERİ
🔸Pireler, bir konakçıdan kan yedikten yaklaşık 1 veya 2 gün sonra üremeye başlar. Dişi pireler beslenirken ve deri yüzeyinde hareket ederken yumurta bırakırlar. Tek bir dişi pire, günde 50'ye kadar ve yaşamı boyunca yaklaşık 2.000 yumurta üretebilir. Yumurtalar inci beyazı, oval ve küçüktür. Kürkten kolayca düşer ve 1 ila 6 gün içinde yumurtadan çıktıkları yatak, halı veya toprağa düşerler. Yumurtadan yeni çıkmış pire larvaları, çevrelerinde bulunan organik kalıntılar ve yetişkin pire pislikleri ile beslenerek hareketli ve serbest yaşarlar. Pire larvaları doğrudan ışıktan kaçınır ve aktif olarak halı liflerinin derinliklerine veya organik döküntülerin (çim, dallar, yapraklar veya toprak) altına hareket eder.
🔸Larvalar kolayca kuruyabilir ve %50'nin altındaki bağıl neme maruz kalmak onları öldürür. Bununla birlikte, hayatta kalmaları için uygun yerleri bulmak için 1 metreye kadar hareket edebilirler. İç mekanlarda, pire larvaları en iyi korunan ortamda halı liflerinin derinliklerinde, parke döşeme tahtaları arasındaki çatlaklarda ve nemli bodrumlardaki bitmemiş beton zeminlerde hayatta kalır. Pire gelişimi, yalnızca zeminin gölgeli ve nemli olduğu açık havada gerçekleşir.
🔸Larva aşaması genellikle 5 ila 11 gün sürer, ancak gıdanın mevcudiyetine ve çevresel koşullara bağlı olarak 2 ila 3 hafta uzayabilir.
🔸Larvalar gelişimini tamamladıktan sonra, olgun larva, içinde pupa olduğu ipek benzeri bir koza üretir. Pupa 1 ila 2 hafta içinde tamamen gelişir, ancak yetişkin pire, uygun bir konakçı gelene kadar birkaç hafta (hatta bir yıla kadar) kozada kalabilir. Kozadan çıktığında, beslenecek bir konak bulamadan 1-2 hafta önce hayatta kalabilir. Evcil hayvanları istila eden ve insanları ısıran pireler yeni kozadan çıkan, beslenmemiş pirelerdir.
🔸Pireler genellikle tımarlama veya böcek öldürücüler tarafından zorlanmadığı sürece ev sahibini terk etmez. Yaşam döngüsünün herhangi bir aşamasındaki kedi pireleri, soğuk havalarda hayatta kalamaz. Çevre sıcaklığı birkaç gün (3°C) altına düşerse ölürler.
🔸Sıcaklık ve neme bağlı olarak pirenin tüm yaşam döngüsü 12 ila 14 gün gibi kısa bir sürede tamamlanabilir veya 350 güne kadar sürebilir. Bununla birlikte, çoğu koşulda pire yaşam döngülerini 3 ila 8 haftada tamamlar. Pireler beslendikten sonra çiftleşir ve dişiler ilk kan yemeklerinden 1 ila 2 gün sonra yumurta bırakırlar.
🔸Pire bulaşmış bir köpek veya kedi, pireleri bir eve kolayca sokabilir ve burada yumurtaları bırakabilir ve daha sonra yeni ortaya çıkan pirelere dönüşebilir. Bunlar daha sonra diğer evcil hayvanları istila eder ve insanları ısırır.
2-) PİRE ALERJİ DERMATİT
🔸Beslenirken, pireler üzerinde yaşadıkları konağa tükürük enjekte eder. Birçok köpek ve kedi pire salyasına alerjisi vardır. Alerjik olmayan hayvanlar bile pire ısırıklarının verdiği rahatsızlıktan dolayı kaşınır. Alerjik köpekler vücudun bazı veya tüm bölgelerinde yoğun bir şekilde kaşınır. Huzursuz ve rahatsız olmaları muhtemeldir; kaşınmak, yalamak, ovalamak, çiğnemek ve hatta derilerini kemirmek için çok zaman harcarlar. Klasik klinik belirtiler arasında kalçalar, kuyruk tabanı ve uyluklar üzerinde kabuklu, kaşıntılı deri bulunur.
Bu genellikle kıl dökülmesine, kabuklanmaya ve ikincil enfeksiyonlara yol açar. Hastalık kronikleştikçe kıl dökülmesi, cilt kalınlaşması ve cilt renginde koyulaşma görülür. Ağır enfestasyonlarda (veya genç yavrularda) kan kaybına bağlı olarak anemi gelişebilir.
🔸Pire alerjisi dermatiti vakalarının çoğu, pire popülasyonlarının zirvesine karşılık gelen yaz sonunda ortaya çıkar. 1 yaşından küçük hayvanlarda genellikle pire alerjisi dermatiti olmaz. Genellikle tanı görsel gözlem ile yapılır. Kılları yavaşça ayırmak genellikle pire dışkısını veya hızlı hareket eden pireleri ortaya çıkarır. Pire dışkısı kırmızımsı siyah, silindirik ve pelet veya virgül şeklindedir.
Suya veya nemli bir kağıt havluya konulduğunda dışkı erir ve kırmızımsı kahverengi bir renk verir.
🔸 Aşırı derecede hassas köpeklerin, aşırı derecede kendi kendilerini tımarlamaları nedeniyle neredeyse pirelerden arınmış olmaları muhtemeldir. Bu durumlarda, genellikle pire kanıtı bulmak zordur, bu da sizi sorunun pire alerjisi olduğuna ikna etmeyi zorlaştırır. Evcil hayvanın yataklarının yumurta, larva ve dışkı açısından incelenmesi de yararlıdır. Pire varlığı, köpeğin kaşınması ve cilt durumundan en azından kısmen sorumlu olan başka bir hastalığı dışlamaz.
🔸Veteriner hekiminiz kaşıntının diğer nedenlerini ortadan kaldırmak ve pire alerjisi dermatiti tanısını doğrulamak için cilt testi yapabilir. Pire alerjisi dermatiti gibi görünebilecek diğer durumlar arasında solunum alerjileri, gıda alerjileri, uyuz ve diğer cilt paraziti istilaları ve saç folikülü enfeksiyonları bulunur.
3-) PİRE KONTROL YÖNTEMLERİ
🔸Pire kontrol önlemleri son yıllarda önemli ölçüde değişti. Pire kontrolü, daha önce hayvan ve tesis üzerinde tekrarlanan insektisit uygulanmasını gerektiriyordu. Son zamanlarda, artık kontrol sağlayan ve daha az uygulama gerektiren yeni böcek öldürücüler ve böcek büyüme düzenleyicileri geliştirilmiştir. Böcek büyüme düzenleyicileri pire üremesini engeller.
🔸Pire tedavileri, topikal olarak uygulanan sıvıları, oral ve enjekte edilen ilaçları ve “sisleyici” spreyleri içerir. Pire kontrol ürünlerini veterinerinizle görüşmeli ve bireysel evcil hayvanınız ve içinde yaşadığı çevre için en uygun olanı seçmelisiniz.
🔸Pire kontrolünün amaçları, evcil hayvan(lar) üzerindeki pirelerin yok edilmesi, çevredeki mevcut popülasyonların ortadan kaldırılması ve köpeğin daha sonra istilasının önlenmesidir. İlk adım, evcil hayvan üzerindeki mevcut pireleri ortadan kaldırmaktır. Bu, evcil hayvan rahatsızlığını anında azaltmak için gereklidir.
🔸Halihazırda evcil hayvan üzerinde bulunan pirelerin yok edilme hızı ile bir ürün uygulandıktan sonra yeni edinilen pirelerin yok edilme hızı arasında ayrım yapmak önemlidir. Bir köpeği cilde dışarıdan uygulanan bir ürünle tedavi ederken, ilacın yeterince yayılması veya mevcut tüm pireleri yok etmek için yeterli konsantrasyonlara ulaşması 36 saate kadar sürebilir. Daha hızlı bir öldürme hızı gerekiyorsa, bir pire spreyi veya yeni hızlı etkili oral ürünlerden biri kullanılabilir.
🔸Bir pire sorununu kontrol etmenin ikinci adımı, evcil hayvanın ortamındaki pireleri ortadan kaldırmaktır. Evde yapılan çalışmalar, birçok durumda yeni topikal ve oral pire kontrol ürünlerinin, çevrenin kendisini tedavi etmeye gerek kalmadan pire popülasyonlarını etkili bir şekilde kontrol edebildiğini göstermiştir. Bu ürünleri kullanarak bir evde pire istilasını ortadan kaldırmak mümkündür; ancak pire kontrolünü sağlamak için gereken süre, pirenin yaşam döngüsü ve ortamdaki koşullar nedeniyle değişecektir.
🔸Tipik olarak, bir istilanın kontrolü 6 hafta ila 3 ay sürebilir. Büyük pire istilası veya şiddetli evcil hayvan veya insan pire alerjisi durumlarında, ev ortamının tedavisi yine de gerekli olabilir. Evcil hayvan battaniyelerini, kilimleri ve evcil hayvan taşıyıcılarını yıkayın. Evcil hayvanların uyuduğu vakumlu alanlar, kanepe ve sandalyelerdeki boşluklara ve kanepe veya yatakların altındaki alanlara özel dikkat gösterilmesi. Kontrol, artık aktiviteye sahip insektisitler kullanılarak veya kısa etkili ürünlerin tekrar tekrar uygulanmasıyla sağlanabilir.
🔸Yatak takımları, mobilyalar, halılar, parke döşemelerdeki, süpürgeliklerin arkası ve dolap içi gibi pire yumurtalarının ve larvalarının toplandığı alanlar tedavi edilmelidir. Şiddetli enfestasyonlarda 7-10 gün sonra ikinci bir tedavi gerekebilir.
🔸Kediniz veya köpeğiniz düzenli olarak dışarıda vakit geçiriyorsa, sık kullandığı dış alanları da tedavi edin. Tüm bahçeye pire kontrol ürünleri püskürtmek işe yaramaz. Bunun yerine, köpek kulübeleri, garajlar, verandalar gibi gölgeli alanlarda ve çalıların veya diğer gölgeli alanların altındaki hayvan dinlenme alanlarında dış mekan uygulamalarına konsantre olun. Pirelerin bulunabileceği diğer dış mekanlar, gölgeli veya nemli tuğla yollardaki ve teraslardaki çatlaklar ile güverte ve basamakların altındaki alanları içerir.
🔸Birçok evcil hayvan sahibi, yanlışlıkla, pire ürünlerinin yeni edinilen tüm pireleri saniyeler veya dakikalar içinde öldürdüğünü veya onları tamamen uzaklaştırdığını düşünür. Ancak birçok ürün pireleri kovmaz ve uzun etkili ürünler pirelerin çoğunu dakikalar içinde öldürmez. Genellikle pire 6 ila 24 saat yaşayabilir ve öldürülmeden önce ısırır. Bu nedenle, istila edilmiş bir ortamda tedavi edilen evcil hayvanların yakından incelenmesi, bazen evcil hayvaninizda 8 haftaya kadar ve bazen de istila ortadan kalkana kadar birkaç pire görülmesine neden olur.
🔸Ek bir komplikasyon, bahçenin yaban hayatı, vahşi kediler ve köpekler veya diğer istila edilmiş evcil hayvanlar tarafından istila edilmesidir. Kendi kediniz veya köpeğiniz tedavi edilmiş olabilir, ancak yaban hayatı veya vahşi hayvanlar (özellikle kediler) tarafından evcil hayvanınızın ortamına sürekli olarak yeni pireler eklenebilir. Evcil hayvanlar sadece kısa süreliğine dışarı çıksalar bile, istilaya karşı hassastırlar. Ek olarak, insanlar taşıyıcı olarak hareket edebilir, eve pire getirebilir ve korunmasız evcil hayvanlara musallat olabilir.
🔸En iyi çabalarınıza rağmen, evcil hayvanın pire alerjisi dermatiti belirtilerini önlemek için pireleri yeterince hızlı bir şekilde ortadan kaldırmak mümkün olmayabilir. Aşırı duyarlı hayvanlarda kaşıntı ve ikincil deri hastalığını kontrol etmek için de tedavi gerekebilir . Veteriner hekiminiz evcil hayvanınızın cilt durumunu kontrol etmek ve evcil hayvanınızı daha rahat hale getirmek için ilaçlar tavsiye edebilir.